-За хэвлэлийнхэн ер нь суухгүй байгаа шүү. Гэнэт гэдэн хөдлөв.
-Тэгээд яахын? Хэвтэх юм уу? Үсээ шууж боогоод Драмын театрын ажилтны дүрэмт хувцас өмсчихвөл өөрийгөө тэндхийн Тэргүүн хатагтай гэж эндүүрдэг бололтой сээхэлзсэн үйлчлэгч бүсгүй цааш одов. Улаан хивсний ёслол болж байхад бас яасан?
Баар-улаан хивс, өдөр-шөнөө ялгадаггүй хамгаалагчид баарандаа л ажлаа хийвэл догь юм биш юм биш үү? Бааранд ороход “За таксаа ав, одоо гаран дээрээ тамгаа даруул, дотогшоо ор, энд удаан зогсохгүй шүү” гэдэг дээ. Мэдээж хэрэг олон хүн орох гэж тэмүүлээд тэгэхээс аргагүй.
Харин улаан хивсний ёслол бол шал ондоо. Жүжигчид хамаг байдгаараа гоёж ирээд зургаа авахуулж, яриа өгөх ёстой. Тэгэхэд машинаас буунгуут нь загнаастай, “Дээшээ хараад инээгээд алх, одоо ийшээ эргэ, орж гарын үсгээ зур”, “Хөөе энд зогсоохгүй шүү, явуул наадуул аа!” гээд л хашгичих юм. Хөөрхий, нөгөө гоё хувцасласан хүмүүс инээх ч хэцүү бага зэрэг ярвайлттай дотогш орж харагдав. За тэгээд дотор орсон ч нөгөө баарны хамгаалагчдын андуурал үргэлжилсээр.
За энэ ч яахав, би чинь чухам гоё театрын наадмыг хоёр дахь жилдээ сурвалжлах гэж сэтгэл дүүрэн амралтын өдрийн ажлаа хойш нь тавин тавин очсон хүн. Ийм хурдан настраа алдаж болохгүй, гол нь тайван тайван. Ингээд Муза эхэллээ.
Марафон ба хөтлөгчид
Өмнөх жилийн Муза Соёлын төв өргөөнд болсон. Хавар эрт байсан байх ямар ч л байсан дотор их даарсан даг. Анхны удаагийнх гэдэг утгаараа жүжигчдийн нэр цээжлэх дээр хамаг анхаарлаа тавиад үйл ажиллагааны диалогийг нээх тоогоогүй юм билээ, одоо бодоход. Түрүү жилийн эхлэл жүжгийн цоморлигоор эхэлсэн. Үндэсний дуу хөгжим, балетын үзүүлбэр за ер нь байх ёстой юм байрандаа байсаан гэсэн үг. Шагнал авч байгаа хүмүүс ч акулууд, эргэлзээд яана даа гэхээргүй байлаа. Өөр нэг олз нь би дийлэнх жүжгийг нь үзсэн тул хамаатан садантайгаа уулзаж байгаа мэт сэтгэл өег суусан.
Энэ жилийн наадам Бадарчингаар эхлэв. Бадарчин гэрээсээ гараад аялах явцдаа Монголын болон дэлхийн сонгодогуудтай хальт таарах маягаар зураглажээ. Энэ жилийн жүжгүүд биш ерөнхийдөө л сонгодог жүжгүүдийг түүсэн гэсэн үг л дээ. Ойлгомжтой, тодорхой эхлэл.
Тайзнаа “дэвшээд дэвшээд дэд захирал” хочит жүжигчин, дэд захирал Н.Отгонбат нэгэн бүсгүйтэй хөтлөлт хийв. Шинэ хүн бололтой, бүсгүй нь. “Өнөөдрийн арга хэмжээг би болон ... бүсгүй бид хоёр хөтөлнө” гэсэн өгүүлбэр байгаагүй тул хэн болохыг нь таасаар таарав. Мэдэхгүй, золиг.
Эхний салхийг МУГЖ Ө.Уянга хагалав. Байдаггүй ээ, микрофон нь гацав. Аргагүй аралтай, чадалтай хоолойтой дуучин тул микрофонгүй дуулав. “Хүүе яанаа микээ солиоч ээ” энээ тэрээ гэх нь ч хаашаа юм. Тайз бол ярих юмгүй гоё. Ноднингийн МУЗА-г ер нь бодоход Драмын театртаа л бүх юм нь зохицдог бололтой.
Хөтлөлтийн процессийг нэг жүжигчин, нэг мэргэжлийн хөтлөгч байхаар зохион байгуулжээ. Дараагийн хэсгийг жүжигчин Ж.Оюундарь, SBN-ийн хөтлөгч бас авьяаслаг дэлгэцийн жүжигчин Б.Батзаяа нар авав. Халуун байна шүү, бурхан минь. Яалт ч үгүй хөтлөгч бол тусдаа мэргэжил юм. Ж.Оюундарь хэд хэд алдав. Нөгөө сериозны царайлж суусан гадаад, монгол үзэгчид нэр дэвшигчид тэрүүхэндээ жуумалзана. Тэр хоёр хүүхдийн жүжгийн төрлийн шилдгүүдийг тодруулах хэсгийг хөтөлж байлаа л даа.
Гэнэт номинацийн төгсгөлд ХБК-ийн сурагч гарч ирж дуулна гэлээ. Чухам яагаад энэ хүүхэд гарч ирэв, яагаад гадаадаар дуулав, ямар учиртай хүүхэд юм бол яахав хөөрхөн дуулдаг юм байна л даа гээд би баахан юм бодов. Бодож бодож дуулж дуусахын алдад “Аан нээрээ хүүхдийн жүжгийн хэсгийн төгсгөлд хүүхэд дуулах нь зөв юм байна” гэсэн гаргалгаа хийв. Хөтлөгчдийн зүгээ ямар ч холбоос байхгүй. Монголд авьяаслаг хүүхдүүд олон бий л дээ, гэхдээ яагаад тэр хүүхэд сонгогдож энэ хүндтэй тайзан дээр гарав гэдгийг үзэгчид мэдмээр л байсан байх.
За тэгээд жүжигчин Б.Эрдэнэцэцэг, Мянганбуу нар гарч ирэв. “Хөгжилтэй гэр бүл” цувралынхаа нэрээр нэршээд буй жүжигчин Энхбаярыг харахаар л хөгжилтэй санагдаад байгаа юм чинь. Аанай л эмэгтэй хөтлөгч нь мэр сэр алдаа гаргаж үзэгчдийг инээлгэнэ. Шагнал гардаж байгаа хүмүүсийн эмоци ч туйлдаа хүрсэн байх. Тайзнаас таньдаг бүх хүндээ мэндчилгээ дайж байв. Товчхондоо тайзан дээр шагнал гардаж буй эрхмүүд хэн хэнтэйгээ амьдардаг, нөхөртэй гэр бүлтэй эсэх хэдэн хүүхэдтэй гэх мэдээллийг хүртэл авч болоод байв. Долоон булчирхай найман наализуурхайгаа тоочно л гэж энэ байх. Тэглээ гээд яахын, хүний үг хэлэх эрх чөлөөг боомилолтой биш тэ? Тэр мөчид дэлхийн одууд тайзан дээр чухам ямар үг хэлдэг билээ гэж санахыг оролдов.
Намайг сонго!
Сониноос, драмын театрын тэргүүн хатагтай хэн болохыг та нар мэдээгүй л байна уу? АЖ Н.Сувд биш шүү дээ, МУГЖ С.Сарантуяа юм. Даруухан урдах ажлаа л хийдэг, залуусын кинондоо тоглуулах урилгаас ихэрхэн хойш суудаггүй энэ хүн Гэгээн Музаг 12 дахь жилдээ амжилттай зохион байгуулж байна. Гэгээн Муза академийн тэргүүн хатагтай хэмээн оройжин хүмүүс талархал илэрхийлсэн тул анзаарахгүй өнгөрөх аргагүй юм. Харин хувцаслалтын тухайд нөгөө хүү жүжигчин Б.Тамиртай хамт Юнителийн рекламанд тоглодог доо. Тэрэн дээр “Намайг сонго” гээд хар хувцастай бүсгүй гардаггүй юу, тэрэн шиг гэхдээ ягаан өнгөтэй үргэлж өмд цамц өмссөн байв. Содон харагдав. Шууд реклам санаанд ороод байгаа юм чинь. Түүний хувцаслалтанд би “Намайг сонго” гэдэг нэр өгөв.
Энэ жилийн МУЗА-д олон улсын жүжигчид, найруулагч, уран бүтээл оролцсон нь наадмын нөлөөлөл хэр томорсныг харуулж байв. Харин яг Драмын театрынхан бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ харагдсангүй. Жүжигчин Г.Отгонцэцэг, сүүлийн үед тодроод буй залуу жүжигчин Б.Баярмаа нар сор болон ирж нүд хужирлах болов уу гэсэн хүлээлт байсныг нуухгүй. Товчхондоо театр залуужжээ, мань мэтэд таних хүн үлдсэн үү. МУГЖ У.Уранчимэг, Д.Ганцэцэг, А,Ганчимэг, Т.Хулан тэргүүтэй бүсгүйчүүд театраас гарсан ч гэсэн яагаад зочноор уригдаж болдоггүй ч юм бүү мэд. Аль ч байгууллага ахмад ажилчид, урд нь байсан ажилчдаа хүлээн авч чухал үеэр аяга цай өгөөд гаргадаг санагдана. За мэдэхгүй ээ, мэдэхгүй.
Гарцаагүй эзэн нь!
Тэгж тэгж нэг юм тайзнаа ганц хоёр таньдаг хүний нэр гарав. “Шилдэг өнгө” продакшны жүжигчин Х.Баярмаа нөгөө дэлхийн мисст оролцож байсан бүсгүй, аав нь найруулагч Ц.Хүсэлбаатар. Алладины Жасмины дүрээр нэр дэвшиж. Түрүү жил тайзан дээр цом зөөдөг “ажил” хийж байсан шүү дээ. “Аюултай харилцаа” кинонд тоглосноос нь хойш энэ бүсгүйг би хувьдаа ихэд үнэлэх болсон юм. Тэр тал талаас нь оролдож ямартай ч урлагт хайртай дуртай сэтгэлээрээ тасралтгүй ажилласаар дүр нь нэр дэвшжээ. Даанч Жасмин маань гахайны дүрд ялагдчихсан. Түрүү жил муур хүүхдийн жүжгийн Музаг гардаж байсан. Тэртэй тэргүй амьтны дүрд орох хэцүү байх л даа. Гэхдээ Муза авахыг хүсвэл ирэх жил загас ч юмуу, нохойны дүр бүтээвэл баараггүй байх. Лав л хүүхдийн үлгэрийн гүнжид энэ шагнал падлийгүй байх нь. За за энэ наргиа ч яахав.
Нээгдсэн цагаас нь хойш би хувьдаа улаан фэн нь болоод буй “Black box” театрынхан Муза хүртэв. Ганц хүний жүжгийн төрөлд Д.Оюунзул “Хүний дуу хоолой” жүжгээр дэвшин цом хүртлээ. Тэр жүжгийг үзсэн хүний хувьд ч биш тэрнээс өмнө түүний тоглосон “Ширэнгэнд”, “Хүн хүний хайр” жүжгүүдийг бодоход тэр үеийнхнээсээ тасарчихжээ. Мэдээж жүжиг сонголт, найруулга, тайз засал дээр “Боролдой” Д.Мягмар, түүний гэргий Ч.Одончимэг нарын ур ухааны талаар ярих юмгүй. Энэ жил хүү М.Боролдой нь бас Муза хүртсэн.
Гэргий нь гэж лусын дагина шиг л амьтан явж байна билээ. Эднийхэн аав ээж, хүү бэр, жүжигчдийн хамт тэр үдшийн хамгийн загварлаг дэгжин зочид байсан. Жүжигчин Д.Оюунзул DOLCE & GABBANA-ийн 2015 оны загварын даашинзаар гангарсан байв.
Бидэнд ер нь хүртээлтэй юу?
Сэдэвтэй холбоод нэг хадуурчихмаар санагдаад байх юм. Хүүхэд байхад Христийн цуглаанд явдаг байлаа, ер нь тэр үед өөр үзээд харчих юм оччихоор газар ч байсангүй бүгд л явж байсан байх. Харин одоо ямар байгаа юм бүү мэд. Цуглаан дээр байсгээд л солонгосчууд ирнэ, тоглолт хийнэ.
Гэхдээ тэд монголд ирлээ гээд монголоор дуулж, бидэнд ойртох гэж үздэггүй байсан. Өөрсдийн хэлээрээ дуулж үндэсний хувцасаа өмссөөр байгаад явдаг байлаа. Гэтэл Муза яасан байх нь. Гадаад зочдодоо л зориулж үзүүлбэр бэлджээ. Бодвол хит гадаад дуунууд сонгосон байх л даа. Товчхондоо маньд бол падлий ч үгүй наадам болж гэх бодол төрөв. Уртаашаа ганц хөөмий явсан нь бас л гадаад дууг эгшиглүүлэв. Чухам ойлгож байгаа царайлж тэр гадаад дуунуудыг нь сонсож суух яасан ч ...
Олон улсын наадам аа гэж ... Энэ хүртэл л би үзсэн. Яагаад гэж битгий асуугаарай, эмзэглэж байна шүү. Хэвлэлийнхэн суухгүй гэсэн шүү дээ. Тэгэхээр би хэвтээд үзсэн байх нь хэ хэ. Ер нь тэгээд ад үзэгдэн үзэгдэн тэнд арзайж яваа нь уншигчдаа л бодсон хэрэг. Түүнээс Муза бол мань мэтэд падлий ч байхгүй л дээ. Ийм наадам болсоон, найзууд аа!
Эх сурвалж: www.grandnews.mn
У.Цахирмаа
Сэтгэгдэл (18)