Цахилж яваа гөрөөс
Нэгэн төлөвхөн бүсгүй миний өөдөөс харан сууна. Ойрын хоёр хоногт маникюр хийлгэсэн болов уу гэмээр үзэмж гоёмсог хумс, өөгүй толигор арьс, нурууг нь даган сул асгарах үс нь илбэх үед гарыг нь даган намирна. Ягаан өнгийн гурвалжин захтай ноолууран цамц нь цайвар царайг нь улам тодотгожээ. Хүнтэй ярихдаа аядуухан. Үе үе тийм ч чанга биш атлаа цаанаа донжтой тас тас хөхрөх үед танан цагаан шүд нь яралзана.
Яриан дунд
-Би 16 цагаас хойш хоол иддэггүй гэснээ нэгийг санав бололтой менежертээ “Миний салатыг авчраад өгөөрэй” гэж нам дуугаар сануулав. Өдөрт “Омега 3” витамин ууж, фитнессд ихэд хорхойсон бие галбираа хадгалж байгаагаа нууж хаалгүй хуваалцах нь намайг ихэд дотночлон үзсэн хэрэг болов уу гэж бодогдох. Ямартай ч амнаас нь алт уначих гэж байгаа мэт “амьсгаатай” ярьдаг хүн биш байх нь.
Миний болон уншигчдын эчнээ танил дуучин Г.Эрдэнэтунгалагтай уулзсан эхний 20 минутын анхны сэтгэгдэл ийм байлаа.
Одоогоос хэдэн жилийн өмнө санагдана. Налгар намрын өдөр юмсан. Үй зайгүй үерхсэн найз маань намар болохоор л хайр, дурлалтай учраад сайхан байдаг талаар зогсоо зайгүй шулганадаг тэр дурлалын мөчлөгийн үед би гэдэг хүн толгойгоо ганзагалан явж байв аа. Амьдралд ховорхон тохиох хайр гэдэг тэр зүйлийн үзүүрээс атгаж аваад алдсан хорь гаруйхан насны сэтгэлийн тамлан. Яг тэр үед дуучин Г.Эрдэнэтунгалагийн “Дуулж л явахаас даа” дууг санаандгүй сонсов. Нулимс цийлэгнэж, бас ч үгүй таван үг холбодог хүн гэсэндээ шүлэг тэрлэж үзэж байна. Дахин дахин сонсоод байвал юм юм бодогдох шинжтэй. Хэвлэлийн салбарт тоос хөдөлгөж яваагийнх Г.Эрдэнэтунгалаг нөхрөөсөө нялх биетэй байхдаа салсны дараахан энэ дууг дуулсныг олж сонссон билээ.
... Зээрийн сүрэг шиг хулжихыг чинь мэдсэнгүй
Зэрэглээт талдаа дуулж л явахаас даа гэх захиас ч юм шиг, тангараг ч юм шиг мөрийг би сэтгэлдээ сийлэв. Үнэхээр ч тэрнээс хойш ёстой өөрөө зээр шиг жирвэлзэж, зэрэглээт талд яваа мэт, тэр хүн өөрөө зэрэглээ байсан мэт цаг хугацааны шалгуурт замхарч дээ. Сэтгэлд нэгэн аялгууг, нэгэн мэдрэмжийг, нэгэн үгийг тодоос тод сийлж өгсөн дуучин бүсгүйтэй уулзахын өмнө харин тэр дууг дахин сонсов. Сэтгэл нэг л тайван, гэхдээ чивчирсэн утсыг зөөлөн зөөлөн угзрах мэт танил мэдрэмж байсаар л байна. Сонин юм шүү, хайр гэж.
Тийм уянгалаг, тийм гуниглангуй, тийм нэг сэтгэлийн дуулалтыг хийж чадсан гэхэд тэр үеийнхээс хэд дахин ухаажсан, тайвуун дөлгөөн, ямар ч гуниггүй бүсгүй миний өмнө сууж байлаа. Цаг хугацаа бол эмч.
... Эх орны өнцөг булан бүрт очиж, ар гэрээрээ нүүж явдаг цагдаа аавын том охин Эрдэнэт хотноо мэндэлсэн тул Эрдэнэтунгалаг нэртэй болжээ. Араасаа хоёр дүү дагуулсан том эгч. Айл хотлынхноо гэртээ орж ирэхэд ээжийнхээ араас зөөлөн зөөлөн угзарч “Би дуулъя, дуулъя л даа” гэж хүсдэг бяцхан од. Төмөр ор, орны урдуур унжих хөшгийг тайзаа болгоно. Хэдий дуулах санаачлагыг тэр анхлан гаргадаг ч сонсохыг хүссэн хүмүүс заавал билет таслах учиртай. Ингээд тоглолт эхэлнэ. Айл хөршийнхний алга ташилт нижигнэхэд бумбагар цагаан охин нүүр дүүрэн мишээн зогсдог тэртээх өдрүүд одоо ч тэднийхэнтэй ойр байсан хэн бүхний санаанд илхэн.
Бяцхан охин гэртээ цоожлуулж үлдээд дуугаа дуулна, пянз тоглуулна, өөрийнхөө дуулж байгааг магнитофонд бичнэ. Нүүдлийн шувуу шиг амьдралтай эдний гэр бүл хэрэн явсаар Г.Эрдэнэтунгалаг 5 сургууль дамжин байж дунд сургуулиа дүүргэсэн гэдэг. Тийм ч нүдэнд тусах зүйлгүй төлөв охинд харин хайрын захиа тэгтлээ олон ирж байгаагүй. Харин анхны хайр бол аль эрт цэцэрлэгт өнгөрсөн болов уу гэж Эрка хошигнов.
Сурагч насаа үдээд өмгөөлөгч болох мөрөөдөлдөө хөтлөгдсөн охин “Их засаг” их сургуульд элсэн оржээ. Хоёр жил суралцсаны дараа багын мөрөөдлөө эргэн санагалзаж СУИС-д элссэнээр бидний сайн мэдэх Г.Эрдэнэтунгалагийн түүх эхэлнэ.
Алга ташилт, цэцгийн баглаанд бялуурч явсан, авьяас чадварыг нь ард түмэн хэдийнэ хүлээн зөвшөөрсөн Г.Эрдэнэтунгалагийн оргил үе. Аав нь үгийг нь зохиож, ээж нь ая хийнэ. Алтан гургалдай гэж нэрлэсэн ч багадам дуулсан дуу болгон нь хүний сэтгэлд хүрэх ховорхон авьяаст охин. “Яаж ийм сайхан гэр бүл байдаг байна аа” гэж цагаахан атаархлын үг шидэхгүй байх аргагүй нөхцөл байдал. Чухам энэ мөчид түүнийг шаналант хайр дурлал хүлээж байлаа. Улсдаа нэртэй өсөх ирээдүйтэй залуу бөх, нэртэй дуучин хоёрын хайрын романс олны талархлыг ихэд хүлээв. “Эрийн сайхан бөхчүүдийн дунд, эхнэрийн сайхан дуучдын дунд” хэмээн ард түмэн ерөөлөө харамгүй хайрлав. Удалгүй түүний бие давхар болсон сайхан мэдээ фэнүүдийг нь баярлуулав.
Яг энэ цаг мөчөөс хойш чухам юу болсныг тэр хоёроос өөр хэн ч үл мэднэ. Авьяаслаг дуучин бүсгүй нялх охиноо тэврэн үлдсэн нь олны нүд, чихнээс далд өнгөрөх аргагүй. “Г.Эрдэнэтунгалаг гоо сайхны хагалгаанд орлоо”, “Г.Эрдэнэтунгалаг өрөнд оржээ”, “Г.Эрдэнэтунгалаг саатуулах байранд хонолоо”, “Г.Эрдэнэтунгалагийн гоо сайхны хагалгаа сэдэрч эмнэлэгт хэвтжээ” ... Г.Эрдэнэтунгалаг, Г.Эрдэнэтунгалаг.
Тэр шархалсан. Тэрийгээ хэнээс ч нуугаагүй. Бухимдлаа гаргасан, өөрийгөө чөлөөлсөн, өөрчилсөн. Амьдралдаа “refresh”, “restart” хийнэ гэдэг ярьж байгаа шиг бичиж байгаа шиг хурууны үзүүр, амьсгалах амьсгаагаар амархан бүтчих зүйл биш. Алдар хүндтэй дуучин байснаа өрх толгойлсон жирийн нэг ээж болж үлдэх, өндрөөс уруудах тэр мөчлөгийн хэцүү бэрх, зовлон шаналлыг, сэтгэлийн гунигийг тэр хүн өөрөө л хамгийн сайн мэднэ.
“Би амьдралдаа одоо бухимдахаа больсон. Урд нь яах гэж тэгдэг байсан юм бол гэмээр шүү. Үнэхээр бухимдвал хувцасныхаа шүүгээг онгойлгоод бүх хувцасаа гаргаад шинэ хувцаснууд авдаг. Зориуд хоёр, гурван размер бага хувцас аваад тэрэндээ багтаж орох, тэр гоё хувцаснуудыг өмсөхийн төлөө бас нэгэн шинэ тэмцэл эхлүүлдэг дээ” гэж тэр хуучлав. Тэр одоо фитнессийн хорхойтон. “Эрдэнэтунгалаг үнэхээр гоё болжээ. Яаж ийм болсон юм бол” гэж мяраалаг бүсгүйчүүд ам булаалдана. Тэр нууцаа харамгүй хуваалцана. Угаас тэр бусдаас мэдсэн сурсан, зовсон шаналсан, бурханы заяасан тэр их билэг авьяасыг нууж хааж харамлаж сураагүй хүн бололтой.
Тэр дуулж л явах хувьтай төрсөн хүн. Амьдралын нугачаанд бүдэрсэн тэр мөчийг Эрка дуулах дуундаа шингээж, уусгаж чадсан. Түүний дуунаас сэтгэл үнэртдэг.
“Зовлон үзээгүй хүн зохиолч болдоггүй” гэж хаана ч билээ, хэзээ ч юм уншсан санагдана. Амьдралыг бүрэн утгаар нь ойлгож мэдэрч гэмээнэ урлагийн хүн илүүтэйгээр хүмүүсийн сэтгэлзүйг мэдэрч, сэтгэхүй рүү нь нэвтрэх нь дамжиггүй. Авьяас төрдөг, бурханы өгөгдөл. Бурхан тэр их авьяасыг хүнд өгчихөөд яаж услан тэтгэж, тэжээхээ бас мартдаггүй.
Эрка охиноо бурханаас илгээсэн бэлэг хэмээн ихэд нандигнадаг. Бурхан түүнд амьдралын баяр жаргал, гуниг шаналалыг эн тэнцүүхэн мэдрүүлэн байж төрмөл авьяасаа олонд түгээх нэг шатыг тавьж өгөв. Тэр шатан дээр Эрка бат зогсжээ.
Баргийн юманд бухимддаггүй, уужуу тайван болов уу гэмээр Эрка “Би ер нь дуулах л ёстой хүн юм билээ. Харин гэр бүлийг төлөвлөж болдоггүй зүйл байх. Цаг нь ирэх хүртэл уран бүтээлээ хийсээр, цаашдаа ч гэсэн хийсээр л байх болно” гэж ярьсан.
Тийм ээ, дуулах ёстой. Уярал ухаарал, баяр хөөр, амьдралын утга учрыг дуулсан дуунаас чинь танин мэддэг мянга мянган фэнүүд чинь хүлээж байгаа.
Түүнийг би “Цахилж яваа гөрөөс”-тэй зүйрлэн тодотгомоор санагдав. Бүдрэх чулуу болгоны дээгүүр дүүлэн дүүлэн хөл дээрээ бат зогссон дайчин бүсгүй. Түүний амжилтын оргил, урлагийн ертөнцөд бүтээх агуу бүтээлийн эрин үе одоо л эхэлж байна.
Бүр өндөрт дүүлэн дүүлэн нисээрэй, бүдрэх чулуу болгон чинь агуу их амжилтанд хүрэх шат, гишгүүр нь болог ээ.
Б.Уян
Сэтгэгдэл (43)