Монгол Улсын Гавьяат Тамирчин Н.Төгсцогт Өмнөд Солонгосын Инчёнд болж буй Азийн наадамд эзэн орны тамирчинд шүүгчийн илт луйвраар ялагдсан нь монголчуудын уур бухимдлыг хүргээд байна. Өмнөд Солонгосын Элчин Сайдын яамнаас хүртэл илт луйвардаж, уурыг нь хүргэснээ мэдсэн тул монголчуудаас болгоомжтой байхыг элэг нэгтнүүддээ захьсан сурагтай.
Эхлээд Азийн наадам дээр солонгосчууд Монгол Улсын төрийн далбааг уруу нь харуулж, мандуулж нэг дамшигласан. Дараа нь жүдо бөхийн тамирчдын маань хоолонд эмэгтэй хүний ариун цэврийн хэрэглэчихсэн хэрэглэлийг хийж, спортын түүхэнд дуулдаагүй муухайгаар доромжилсон. Харин дараа нь гурван үеийн турш өөрийнх нь тамирчныг нь зодчихоод байхад Н.Төгсцогтыг ялагдсанд тооцов.
Утгагүй “Савангийн дуурь”-т нь уусчихсан зарим нэгэн болон солонгосчуудын хөрөнгө мөнгөнд нь зүрхээ худалдчихсан зарим улстөрчдийн хувьд бол энэ “Байх л асуудал” биз. Харин шударга өрсөлдөөнийг гол зорилго, амин сүнсээ болгодог спортын хувьд ийм доромжлол, луйвар хэрээс хэтэрч, Монголыг маань дэндүү басч, доромжилсон хэрэг болов.
Өмнөд Солонгосчууд ер нь "луйвар" хийхдээ гаргуун хүмүүс. Тэд үүнийгээ спортын салбарт үе үе харуулж, дэлхий нийтийн зэвүүцлийг дэндүү хүргэдэг. Зарим тод жишээг энд өгүүлье.
1988 оны Сөүлийн олимпийн боксын 71 кг-ын жинд Пак Си Хун гэгч гуулин улсын нөхөр АНУ-ын боксчин Рой Жонст мөн л илт зодуулсан хэрнээ ялалт байгуулсанд тооцогдсон нь боксын түүхэн дэх хамгийн том булхай луйварт тооцогддог юм. Тулааны явцад америк тамирчин 86 удаа өрсөлдөгчөө онож цохиод өөрөө 32 цохилт алдсан хэрнээ шүүгчдийн саналаар 3:2-оор хожигдсон байдаг.
Хожим 1997 онд Олон Улсын Олимпийн хорооны олж тогтоосноор Пак Хи Сунд ялалт өгсөн гурван шүүгч нь Өмнөд Солонгосынхны зохион байгуулсан дайллагад уригдсан нь тодорхой болсон юм.
Харин Рой Жонс энэ тулаанаас хойш олимпийн боксыг огт үзэхээ больсноо хэлсэн нь бий. “Намайг тэгж луйвардчихаад байхад Боксын холбооныхон хэргийн үнэн сэжүүрийг гаргаж тавилгүй тойрсоор өнгөрсөн. Оноо тоолох тогтолцоонд хэргийн учир байгаагүй ээ. Хэргийн гол нь хээл хахууль авчихсан шүүгчдэд байсан. Түүнээс хойш бокс утгаа алдаж, уруудсан. Тэд спортын шударга өрсөлдөх гол зарчмыг зөрчсөн. Сөүлийн олимпод солонгос тамирчиндаа алтан медаль өгдөг нь үнэндээ муухан найруулсан жүжиг байлаа. Одоо хүртэл луйварддаг энэ тогтолцооныхоо эсрэг тэд юу ч хийгээгүй л яваа” гэж Рой Жонс өгүүлж байсан юм.
Рой Жонсын түүхээс гадна 2002 онд Япон, Өмнөд Солонгосын хамтран зохион явуулсан хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн солонгосчуудыг луйварт хичнээн гаршсан, огт ичих булчирхайгүй гэдгийг нь илчлэн харуулсан байдаг.
Тус тэмцээний 1/8 шигшээд Өмнөд Солонгосын шигшээ багийнхан Италитай таарсан юм. Эхлээд нэгдүгээр үед Өмнөд Солонгосынхонд пенальти цохих боломж өгсөн. Энэ нь яахав шударга байсан гэж үзье. Тэгээд ч Италийн хаалгач Буффон цохилтыг нь хаачихсан.
Үндсэн цаг өндөрлөж, нэмэлт эхний үе эхлээд удаагүй байхад Италийн Тоттиг өрсөлдөгчийнхөө талбайд жүжиглэж унасан хэмээн хоёр дахь шар хуудсыг нь өгөөд, талбайгаас хөөчихлөө. Ингэснээр италичууд нэг хүнээр дутуу болов. Дараагаар нь Италийн хөлбөмбөгч Томаззигийн гоолыг “отон тоглолт” гээд тооцсонгүй /Тоглолтын дараагаар Эквадорын шүүгч Морено энэ алдаагаа хажуугийн шүүгчид тохоод өнгөрсөн түүхтэй/. Ингэж Италийн гол тоглогчийг хөөж, оруулсан гоолыг нь тооцоогүй түүх бий. Энэ дэлхийн аваргын дараагаар Италийн “Перужа” багийн ерөнхийлөгч Гауччи өөрийнхөө багт тоглодог солонгос хөлбөмбөгчийг дахин харахыг хүсэхгүй байгаагаа мэдэгдэж, улмаар үтэр түргэн өөр тийш явуулсан билээ. Гэвч үүгээр солонгосчуудын луйвар дуусаагүй. Тэд ямар ч луйвраар хамаагүй дэлхийн аваргын шөвгийн дөрөвт үлдэх гэж улайран зүтгэсэн юм.
Италийг хожсны дараагаар тэд шөвгийн наймд Испанийн шигшээтэй таарахдаа дахиад “луйвардах” дархан мэхээ шүүгчтэй хамтран хийсэн. Энэ тоглолтод Египетийн шүүгч Аль-Гандур гэгч Испанийн хөлбөмбөгчдийн оруулсан хоёр цэвэр гоолыг тооцоогүй юм. Тус тоглолтод пенальтиар өмнөд солонгосчууд шөвгийн наймд үлдсэн. Гэхдээ тэднийг шөвгийн дөрөвт үлдлээ гэж өөрсдөөс нь өөр хэн ч баярлаагүй. Учир нь тэднийг улаан луйвраар тийм амжилтад хүрснийг дэлхий дахин андахгүй мэдэж байсан билээ.
Одоо ч өмнөд солонгосчууд луйвраа хийсээр явна аа. Гэхдээ луйвар хийгээд зогсохгүй элдвээр басан доромжлох болжээ.
М.Мөнхжин
Сэтгэгдэл (30)